-
1 vigilia
vigilia ae, f [vigil], a watching, wakefulness, sleeplessness, lying awake: Demosthenis vigiliae.— A keeping watch, watching, watch, guard: noctu vigilias agere ad aedīs sacras: scutum in vigiliam ferre, to take on guard, L.: vigiliarum nocturnarum curam magistratibus mandare, L.—A watch, time of keeping watch (a fourth part of the night): primā vigiliā, L.: de tertiā vigiliā, Cs.: vigiliae in stupris consumptae, i. e. nights.—Plur., the watch, men on watch, watchmen, sentinels, post, guard: milites disponit perpetuis vigiliis stationibusque, Cs.: si vigiliae, si iuventus armata est: vigilias disponere per urbem, L.—Fig., watchfulness, vigilance: vacuum metu populum R. nostrā vigiliā reddere.—A post, office, term of office: vigiliam meam tibi tradere: aliorum consulum.* * *watch (fourth part of the night), vigil, wakefulness -
2 observo
ob-servo, āvi, ātum, 1 (archaic fut. perf. observasso, Plaut. Mil. 2, 3, 57), v. a.I.In gen., to watch, note, heed, observe a thing; to take notice of, pay attention to (class.;II.syn.: animadverto, attendo): ne me observare possis, quid rerum geram,
Plaut. Aul. 1, 1, 14:quid ille faciat, ne id observes,
id. Men. 5, 2, 38:fetus,
to watch for, seek to catch, Verg. G. 4, 512:lupus observavit, dum dormitarent canes,
watched, waited, Plaut. Trin. 1, 2, 133:occupationem alicujus, et aucupari tempus,
to watch in order to take advantage of, Cic. Rosc. Am. 8, 22:si iniquitates observaveris, Domine,
Vulg. Psa. 129, 3: tempus epistulae alicui reddendae, to watch or wait for, Cic. Fam. 11, 16, 1:et insidiari,
to be on the watch, id. Or. 62, 210: observavit sedulo, ut praetor indiceret, etc., took care that, etc., Suet. Claud. 22.—So pass. impers.:observatum est, ne quotiens introiret urbem, supplicium de quoquam sumeretur,
Suet. Aug. 57 fin.:observans Acerroniae necem,
observing, perceiving, Tac. A. 14, 6:postquam poëta sensit, scripturam suam Ab iniquis observari,
to be scrutinized, Ter. Ad. prol. 1:sese,
to keep a close watch over one's self, Cic. Brut. 82, 283.—In partic.A.To watch, guard, keep any thing:B.januam,
Plaut. As. 2, 2, 7:fores,
id. Mil. 2, 3, 57:greges,
Ov. M. 1, 513: draconem, auriferam obtutu observantem arborem, Poët. ap. Cic. Tusc. 2, 9, 22; Sen. Hippol. 223.—To observe, respect, regard, attend to, heed, keep, comply with a law, precept, recommendation, etc.:C.leges,
Cic. Off. 2, 11, 40:censoriam animadversionem,
id. Clu. 42, 117:praeceptum diligentissime,
Caes. B. G. 5, 35:imperium,
Sall. J. 80, 2:foedus,
Sil. 17, 78:centesimas,
to adhere to, Cic. Att. 5, 21, 11:commendationes,
to attend to, regard, id. Fam. 13, 27, 1:auspicia,
Tac. G. 9:diem concilii,
Liv. 1, 50, 6:ordines,
to keep in the ranks, Sall. J. 51, 1.— Pass.:id ab omnibus,
Just. 21, 4, 5.—To pay attention or respect to; to respect, regard, esteem, honor one (syn.:D.veneror, revereor): tribules suos,
Cic. Planc. 18, 45:regem,
Verg. G. 4, 210:me, ut alterum patrem, et observat, et diligit,
Cic. Fam. 5, 8, 4:et colere aliquem,
id. Att. 2, 19, 5:aliquem perofficiose et amanter,
id. ib. 9, 20, 3:clarissimus et nobis observandus vir,
Front. Ep. ad Anton. p. 4.—Observare se a quā re = se abstinere, Vulg. Judic. 13, 12.—E.To observe, notice, perceive (eccl. Lat.):1.Amasa non observavit gladium,
Vulg. 2 Reg. 20, 10.—Hence,ob-servans, antis, P. a.A.Watchful, regardful, observant.—Comp.:B.observantior aequi Fit populus,
Claud. IV. Cons. Hon. 296.— Sup.:observantissimus omnium officiorum,
Plin. Ep. 7, 30, 1; 10, 11, 1: observantissima lex suorum itinerum, App. de Mundo, 33 fin. —Attentive, respectful:b.homo tui observans,
Cic. Quint. 11, 39; Charis. 77 P.:observantissimus mei homo,
Cic. Q. Fr. 1, 2, 3, § 11; id. Fam. 13, 3 init. —Hence, adv.: observanter, carefully, sedulously (post-class.):sequi,
Macr. Somn. Scip. 1, 1, § 7; App. Mag. p. 320, 11.— Comp.:observantius,
Amm. 23, 6, 79.— Sup.:aliquid observantissime vitare,
Gell. 10, 21.—Reverentially:2.ad precandum accedere,
Lact. 5, 19, 26.—observātē, adv., observantly, carefully, perspicaciously (postclass.):observate curioseque animadvertit M. Tullius,
Gell. 2, 17, 1. -
3 ob-servō
ob-servō āvī, ātus, āre, to watch, note, heed, observe, take notice of, attend to: filium, Quid agat, T.: fetūs, watch for, V.: occupationem eius: tempus epistulae tibi reddendae, watch for: sese, keep a close watch over: observant quem ad modum sese gerat, etc.—To watch, guard, keep: greges, O.— To observe, take care, see, provide: ne plus reddat quam acceperit: quod ne accidat observari nec potest, etc.—To observe, respect, regard, attend to, heed, keep, comply with: neque signa neque ordines, S.: leges: praeceptum diligentissime, Cs.: centesimas, adhere to: commendationes, regard: post illum observatum, ut, etc., i. e. it was the rec ognized rule, L.—To pay attention to, respect, regard, esteem, honor: talem hunc virum, S.: tribules suos: regem, V.: me ut patrem. -
4 excubo
I.In gen. (rare but class.):B.moniti Lacedaemonii, ut urbem et tecta linquerent armatique in agro excubarent,
Cic. Div. 1, 50, 112:apes noctu deprehensae in expeditione excubant supinae,
Plin. 11, 8, 8, § 19.—Trop.:II. A.Graeciam alienis sedibus,
Just. 8, 4, 7, v. Fittbogen ad h. l.—Far more freq.,Lit.:B.duae semper legiones pro castris excubabant,
Caes. B. G. 7, 24, 5:legiones in armis,
id. ib. 7, 11, 6:legiones ad mare,
id. B. C. 3, 63, 6:cohortes ad munitionem,
id. ib. 3, 50, 1:legio per muros,
Verg. A. 9, 175:excubitum in porta cohortes mittere,
Sall. J. 100, 4:Cerberus excubat ante fores,
Tib. 1, 3, 72:quae (naves) ad portum excubabant,
kept watch, Caes. B. C. 2, 22, 3 et saep.— Poet.:(Cupido Chiae) Pulchris excubat in genis,
sits on the watch, lurks, Hor. C. 4, 13, 8.—Of things as subjects:alni contra erumpentium amnium impetus riparum muro in tutela ruris excubant,
Plin. 16, 37, 67, § 173:laurus ante limina excubat,
id. 15, 30, 39, § 127.—Trop., to watch, be watchful or vigilant, to be on the alert:cum Caesar ad opus consuetudine excubaret, etc.,
Caes. B. G. 7, 24, 2:in navibus,
id. B. C. 3, 8 fin.:excubabo vigilaboque pro vobis,
Cic. Phil. 6, 7, 18:sapiens semper animo sic excubat, ut nihil ei improvisum accidere possit,
id. Tusc. 4, 17, 37: curam rei publicae summae defendundae jam pridem apud vos excubare, is watchful, active, Planc. ap. Cic. Fam. 10, 8, 5:omnis eorum ars urbibus excubabat,
i. e. was concerned, labored for the cities, Plin. 35, 10, 37, § 118.— Pass. impers.:rerum, non animi pretiis excubatur,
care is exercised, Plin. 35, 7, 32, § 50. -
5 custōdia
custōdia ae, f [custos], a watching, watch, guard, care, protection: fida canum: dura matrum, oversight, H.: navium, Cs.: illa (sc. pontis), N.: aliquid privatā custodiā continere: suae custodiae causā habere, as a body-guard, Cs.: navis ad custodiam posita, Cs.: fida iustitiae: fidelis memoriae rerum gestarum, L.: magni censūs, Iu.—A guard, watch, sentinel (mostly plur.): colonia meis custodiis, vigiliis munita: (testīs) vi custodiisque retinere.— Sing collect.: custodiam eo suis VI milia hominum reliquerunt, Cs. — A guarded place, guard-house, watch-station: haec (urbs) mea est custodia: in hac custodiā et tamquam speculā; familias in custodiis habere.—A watching, guarding, custody, restraint, ward, confinement: eius, L.: in hostium custodias numerum civium includere: ipsos in custodiis habere, S.: in liberā custodiā, i. e. under arrest without imprisonment, surveillance, L.: in liberis custodiis, S. — Fig.: (eloquentia), saepta liberali custodiā.—A place of confinement, prison, hold, keep: in custodiā necatur, Cs.: te in custodiam dare.—Fig.: corporis custodiis se liberare.* * *protection, safe-keeping, defense, preservation; custody, charge; prisoner; watch/guard/picket; guard post/house; prison; confinement; protective space -
6 custōdiō
custōdiō īvī, ītus, īre [custos], to watch, protect, keep, defend, guard: provinciam: tuum corpus: me civitatis oculi custodiunt: custodiri suspecta, be garrisoned, Ta.: castra, ne quis elabi posset, L.: ne qua manus se attollere possit, V.: ut ebibat heres custodis? hoard, H.: quanto se opere custodiant bestiae, are on the watch: diligentissime te ipsum: templum ab Hannibale, N. —To keep, preserve, regard, heed: alqd animo et memoriā: dicta litteris.—To hold back, preserve, keep: multorum te oculi non sentientem custodient: aliquem, ne quid auferat, watch.—To hold in custody, hold captive: ducem praedonum: bovem, V.* * *custodire, custodivi, custoditus V TRANSguard/protect/preserve, watch over, keep safe; take heed/care, observe; restrain -
7 servō
servō āvī, ātus, āre [3 SAL-], to make safe, save, keep unharmed, preserve, guard, keep, protect, deliver, rescue: ceteros servavi, ut nos periremus: pol me occidistis, Non servastis, H.: ita me servet Iuppiter, T.: Graeciae portūs per se servatos: impedimenta cohortīsque, Cs.: Rem tuam, H.: urbem et civīs integros incolumīsque: si res p. salva servata erit hisce duellis, L.: omnes Quattuor amissis servatae a peste carinae, V.: alquos ex eo periculo, Cs.: vita ex hostium telis servata. — To keep, lay up, preserve, reserve, retain, store: Caecuba centum clavibus, H.: ad quae (tempora) tu te ipse servaras: ad Herculeos servaberis arcūs, O.: esse quasdam res servatas iudicio multitudinis: in aliquod tempus quam integerrimas vires militi servare, L.: vosmet rebus servate secundis, V.—Of places, to keep, keep to, hold, remain in, dwell in, inhabit: Tu nidum servas, H.: nymphae sorores, Centum quae silvas servant, V.—Of abstract objects, to keep, keep to, preserve, maintain, observe: ordines, Cs.: ordinem laboris quietisque, L.: intervallum, Cs.: tenorem pugnae, L.: fidem, T.: de numero dierum fidem, Cs.: aequitatem: indutiarum iura, Cs.: legem: cum populus suum servaret, i. e. provided public rights were not violated: pretium servare, to maintain the price: Aequam mentem, H.: nati amorem, V.—Fig., to keep in view, give heed, pay attention, take care, watch, observe: solus Sannio servat domi, T.: Cetera (lumina) servabant, kept watch, O.: hic rupes maxima, serva! beware, H.: itinera nostra, Cs.: Palinurus dum sidera servat, V.: pomaria dederat servanda draconi, O.: Me infensus servat, ne quam faciam fallaciam, T.: cum ita decemviri servassent, ut unus fascīs haberet, L.—Of an omen, to observe: secundam avem, Enn. ap. C.: de caelo servare, to observe the lightning (as an omen).* * *Iservare, additional forms Vwatch over; protect, store, keep, guard, preserve, saveIIservare, servavi, servatus Vwatch over; protect, store, keep, guard, preserve, save -
8 tueor
tueor tūtus, ērī, dep., to look at, gaze upon, behold, watch, view, regard, consider, examine: tuendo Terribilīs oculos, voltum, etc., V.: Talia dicentem iam dudum aversa tuetur, V.—Fig., to keep in mind, regard: quod ego tuebar ac si usus essem. —To look to, care for, watch over, keep up, uphold, maintain, support, guard, preserve, defend, protect: id, quod accepistis, tueri et conservare non posse: eis rebus tuendis conservandisque praeesse: personam in re p.: simulacrum pristinae dignitatis: aedem Castoris habuere tuendam, to maintain: Servilio media pugna tuenda data, L.: copias: castra, Cs.: oram maritimam, Cs.: finīs ab excursionibus: A furibus domum, Ph.: alquos contra illius audaciam: se adversus Romanos, L.: turris tuenda ad omnīs repentinos casūs, Cs.: Numidas in proeliis magis pedes quam arma tuta sunt, S.* * *Itueri, tuitus sum V DEPsee, look at; protect, watch; upholdIItueri, tutus sum V DEPsee, look at; protect, watch; uphold -
9 advigilo
ad-vĭgĭlo, āre, 1, v. n., to watch by or at, to keep guard over, to be watch ful, vigilant for; constr. with ad or dat., Rudd. II. p. 136I.Lit.:II. (α).ad custodiam ignis,
Cic. Leg. 2, 12:parvo nepoti,
Tib. 2, 5, 93:vallo,
Claud. Eutr. 2, 419.—Absol.:(β).exquire, heus tu, advigila,
Plaut. Pers. 4, 4, 63:tanto magis te advigilare aequomst,
Ter. Phorm. 1, 4, 26:si advigilaveris,
id. And. 4, 1, 19.—With pro: si advigilamus pro rei dignitate, Q. Cic. Petr. Cons. fin. —(γ).With dat.:stupris,
Claud. L. Stil. 2, 140:sibi,
Manil. 1, 81. -
10 custodia
custōdĭa, ae, f. [id.], a watching, watch, guard, care, protection (freq. and [p. 505] class.).I.In gen.A.Lit.:B.in tuam custodiam meque et meas spes trado,
Plaut. Most. 2, 1, 59:agitare custodiam,
to keep guard, id. Rud. 3, 6, 20:iis impedimentis custodiae ac praesidio VI. milia hominum unā reliquerunt,
Caes. B. G. 2, 29:sub hospitum privatorum custodiā esse,
Liv. 42, 19, 5:tam fida canum,
Cic. N. D. 2, 63, 158:pastoris,
Col. 8, 4, 3:paedagogorum,
Quint. 1, 2, 25:dura matrum,
care, oversight, Hor. Ep. 1, 1, 22 et saep.:navium longarum,
Caes. B. C. 3, 39:ignis (Vestae),
Cic. Leg. 2, 12, 29:urbis,
Caes. B. C. 1, 17; 2, 36; Liv. 5, 10, 4; cf.:urbis, sui,
Suet. Aug. 49:corporis,
id. Galb. 12:illa (sc. pontis),
Nep. Milt. 3, 2:portus, Auct. B. Alex. 17: cum in ejusdem anni custodiā te atque L. Murenam fortuna posuisset,
Cic. Mur. 31, 64:aliquid privatā custodiā continere,
id. Sull. 15, 42:circum familias conventus Campaniae custodiae causā distribuit,
Caes. B. C. 1, 14 fin.:in muro custodiae causā conlocati,
id. ib. 1, 28;Auct. B. Afr. 46: navis quae erat ad custodiam ab Acilio posita,
Caes. B. C. 3, 40:tribunus adpositus custodiae (alicujus),
Tac. A. 1, 6:ignaviam suam tenebrarum ac parietum custodiis tegere,
Cic. Rab. Perd. 7, 21:a cujus audaciā fratris liberos ne materni quidem corporis custodiae tegere potuissent,
id. Clu. 11, 31:fida justitiae,
id. Fin. 2, 34, 113:una fidelis memoriae rerum gestarum (litterae),
Liv. 6, 1, 2:libertatis,
id. 4, 24, 4:suae religionis,
Quint. 6, 1, 20:decoris,
id. 11, 1, 57 et saep.—Meton.1.Usu. in plur. and in milit. lang., persons who serve as guards, a guard, watch, sentinel:2.colonia meis praesidiis, custodiis, vigiliis munita,
Cic. Cat. 1, 3, 8; 2, 12, 26; id. Verr. 2, 3, 24, § 60:neque clam transire propter custodias Menapiorum possent,
Caes. B. G. 4, 4; 7, 19; 7, 27 et saep.—In sing. (collect.), Cat. 62, 33:abest custodia regi,
Ov. M. 14, 371:unicus anser erat, minimae custodia villae,
id. ib. 8, 684:corporis,
a body-guard, Curt. 5, 1, 42.—A place where guard is kept, a watch- or guard - house, watch - station:II.haec (urbs) mea sedes est, haec vigilia, haec custodia,
Cic. Phil. 12, 10, 24:privata,
id. Sull. 15, 42:in hac custodiā et tamquam speculā,
id. Phil. 7, 7, 19:ceteri in custodiam conditi,
Tac. H. 4, 2.—In plur., Cic. Imp. Pomp. 6, 16; id. Rab. Perd. 7, 21—With the access. idea of hindering free motion, a watching, guarding, custody, restraint, confinement.A.Lit.:B.nec cuiquam uni custodiam ejus (sc. Philopoemenis capti) satis credebant,
Liv. 39, 50, 2: quive (servi) inve ludum custodiamve conjecti fuerint, Gai Inst. 1, 13:animal quod custodiam nostram evadit,
id. ib. 2, 67:famulos vinclis atque custodiā... tueri,
Cic. Tusc. 2, 21, 48. — Plur.:in praedonum hostiumque custodias tantum numerum civium Romanorum includere,
Cic. Verr. 2, 5, 55, § 144:libera,
private custody, confinement in one's house, Liv. 24, 45, 8; Vell. 1, 11 (cf.:libero conclavi,
Liv. 39, 14, 9); and in plur.:in liberis custodiis,
Sall. C. 47, 3; cf.trop.: domi teneamus eam (eloquentiam), saeptam liberali custodiā,
Cic. Brut. 96, 330.—Perh. in a play upon the words libera custodia:ut sis apud me ligneā in custodiā,
Plaut. Poen. 5, 6, 28. —Meton.1.A place of confinement, a prison, hold:2.Lentulus comprehenditur et in custodiā necatur,
Caes. B. C. 3, 104 fin.; Cic. Verr. 2, 5, 27, §§ 68 and 69; id. Cat. 1, 8, 19; id. Q. Fr. 1, 2, 4, § 14; id. Div. 1, 25, 52; id. Tusc. 1, 29, 71 et saep. — Trop.:corporis custodiis se liberare,
Cic. Rep. 6, 15, 15.—Persons in confinement, captives, prisoners (post-Aug.):in recognoscendis custodiis,
Suet. Tib. 61; id. Dom. 14:unus ex custodiarum agmine,
Sen. Ep. 77, 18.—Of a single person:eādem catenā et custodiam et militem copulat,
Sen. Ep. 5, 7. -
11 pervigilo
pervĭgĭlo, āvi, ātum, 1, v. n., to remain awake or watch all night; to remain awake during, to watch through any period:II.continuas has tris noctis pervigilavi pessume,
Plaut. Am. 1, 1, 158; id. Aul. 1, 1, 33:vigilare leve est, pervigilare grave,
Mart. 6, 69, 9 and 10:noctem,
Cic. Rosc. Am. 35, 98:in armis,
Liv. 24, 38:ad luminis ignes,
Verg. G. 1, 291: nox pervigilata in mero, watched through, i. e. spent without sleep, Ov. F. 6, 326:sollicitas trivio pervigilare moras,
Prop. 1, 16, 40:Veneri,
to keep a vigil all night in honor of Venus, Plaut. Curc. 1, 3, 25.—Transf., to keep watch, to watch:et tecum longos pervigilare dies,
Tib. 3, 6, 54; cf.:ipsi pervigilant, quasi rationem pro animabus vestris reddituri,
Vulg. Heb. 13, 17. [p. 1362] -
12 servo
servo, āvi, ātum, 1 (old fut. perf. servasso, Plaut. Most. 1, 3, 71: servassis, an old formula in Cato, R. R. 141, 3:I.servassit,
Plaut. Cist. 4, 2, 76:servassint,
id. As. 3, 3, 64; id. Cas. 2, 5, 16; id. Ps. 1, 1, 35; id. Stich. 4, 1, 1; id. Trin. 2, 2, 103), v. a. [cf. salus].Lit.A.In gen., to save, deliver, keep unharmed, preserve, protect, etc. (very freq. and class.; syn. salvo): Ph. Perdis me tuis dictis. Cu. Immo servo et servatum volo, Plaut. Curc. 2, 3, 56; cf.:(β).qui ceteros servavi, ut nos periremus,
Cic. Fam. 14, 2, 2:pol me occidistis, amici, Non servastis,
Hor. Ep. 2, 2, 139:aliquem ex periculo,
Caes. B. C. 2, 41 fin.:aliquem ex judicio,
Cic. Verr. 2, 3, 57, § 131:vita ex hostium telis servata,
id. Rep. 1, 3, 5:urbs ex belli ore et faucibus erepta atque servata,
id. Arch. 9, 21.—With ab and abl. (mostly post - Aug. and rare):si tamen servari a furibus possunt,
Pall. 5, 8, 7 fin.:super omnia Capitolium summamque rem in eo solus a Gallis servaverat,
Plin. 7, 28, 29, § 103.—Mars pater, te precor, pastores pecuaque salva servassis duisque bonam salutem mihi, etc., an old formula of prayer, Cato, R. R. 141, 3:di te servassint semper,
Plaut. As. 3, 3, 64:di te servassint mihi,
id. Cas. 2, 5, 16; id. Ps. 1, 1, 35; id. Stich. 4, 1, 1; id. Trin. 2, 2, 103:ita me servet Juppiter,
Ter. Phorm. 5, 3, 24:serva, quod in te est, filium et me et familiam,
id. Heaut. 4, 8, 4: tu me amoris magis quam honoris servavisti gratiā. Enn. ap. Cic. Tusc. 4, 32, 69 (Trag. v. 316 Vahl.):invitum qui servat idem facit occidenti,
Hor. A. P. 467:Graeciae portus per se (i. e. Themistoclem) servatos,
Cic. Rep. 1, 3, 5: [p. 1684] servare rem publicam, id. Sest. 22, 49:quoniam me unā vobiscum servare non possum, vestrae quidem certe vitae prospiciam, etc.,
Caes. B. G. 7, 50:impedimenta cohortesque,
id. B. C. 1, 70:urbem insulamque Caesari,
id. ib. 2, 20:sua,
Cato, R. R. 5, 1:rem suam,
Hor. A. P. 329:servabit odorem Testa,
id. Ep. 1, 2, 69:Sabinus Vitisator, curvam servans sub imagine falcem,
keeping, retaining, Verg. A. 7, 179 et saep.:urbem et cives integros incolumesque,
Cic. Cat. 3, 10, 25:pudicitiam liberorum ab eorum libidine tutam,
id. Verr. 2, 1, 27, § 68:se integros castosque,
id. Tusc. 1, 30, 72: omnia mihi integra, Planc. ap. Cic. Fam. 10, 17, 1.— Poet. with inf.:infecta sanguine tela Conjugibus servant parvisque ostendere natis,
Stat. Th. 9, 188.— Absol.: So. Perii, pugnos ponderat. Me. Quid si ego illum tractim tangam ut dormiat? So. Servaveris:Nam continuas has tres noctes pervigilavi,
you would save me, Plaut. Am. 1, 1, 157.—With abl. or ab or ex and abl. of the danger or evil:b.si respublica populi Romani Quiritium ad quinquennium proximum salva servata erit hisce duellis, datum donum duit, etc., an ancient votive formula,
Liv. 22, 10, 2:Q. SERVILIVS VVLNERE SERVATVS,
Inscr. Grut. 48, 5:omnes quattuor amissis servatae a peste carinae,
Verg. A. 5, 699.—Usu. with ex:quo ex judicio te ulla salus servare posset,
Cic. Verr. 2, 3, 57, § 131:urbs ex omni impetu regio servata,
id. Arch. 9, 21:ex eo periculo,
Caes. B. C. 2, 41:navem ex hieme marique,
Nep. Att. 10, 6.—With abstract objects: navorum imperium servare est induperantum, Enn. ap. Fest. p. 169 Müll. (Trag. v. 413 Vahl.):B.imperium probe,
Plaut. Ps. 2, 4, 7:ordines,
Caes. B. G. 4, 26; id. B. C. 1, 44; 2, 41; cf. id. B. G. 7, 23:ordinem laboris quietisque,
Liv. 26, 51:praesidia indiligentius,
Caes. B. G. 2, 33:vigilias,
Liv. 34, 9:custodias neglegenter,
id. 33, 4:discrimina rerum,
id. 5, 46:concentum (fides),
Cic. Fin. 4, 27, 75:cursus,
id. Rep. 1, 14, 22; id. Tusc. 1, 28, 68:intervallum,
Caes. B. G. 7, 23:tenorem pugnae,
Liv. 30, 18:modum,
Plin. 7, 53, 54, § 180 et saep.:fidem,
Plaut. Rud. 5, 2, 63:fidem cum aliquo,
id. Curc. 1, 2, 49; id. Merc. 3, 1, 33; Ter. And. 1, 5, 45:fides juris jurandi saepe cum hoste servanda,
Cic. Off. 3, 29, 107; cf.:fidem de numero dierum,
Caes. B. G. 6, 36:promissum,
Plaut. Am. 5, 3, 1:promissa,
Cic. Off. 1, 10, 23:officia,
id. ib. 1, 11, 33:justitiam,
id. ib. 1, 13, 41; cf.:aequabilitatem juris,
id. Rep. 1, 34, 53:aequitatem,
id. Off. 1, 19, 64:jura induciarum,
Caes. B. C. 1, 85:institutum militare,
id. ib. 3, 75; cf. id. ib. 3, 84;3, 89: rectum animi, Hor S. 2, 3, 201: consulta patrum, leges juraque,
id. Ep. 1, 16, 41;legem,
Cic. Fam. 2, 17, 2:consuetudinem,
id. Clu. 32, 89:illud quod deceat,
id. Off. 1, 28, 97:dignitatem,
id. de Or. 2, 54, 221:fidem cum aliquo,
id. Phil. 7, 8, 22:amicitiam summā fide,
id. Lael. 7, 25:Platonis verecundiam,
id. Fam. 9, 22, 5:aequam mentem,
Hor. C. 2, 3, 2:nati amorem,
Verg. A. 2, 789:conubia alicujus,
id. ib. 3, 319:foedera,
Ov. F. 2, 159.—In partic., to keep, lay up, preserve, reserve for the future or for some purpose (syn. reservare):II.si voles servare (vinum) in vetustatem, ad alvum movendam servato,
Cato, R. R. 114, 2; Col. 12, 28, 4:lectum Massicum,
Hor. C. 3, 21, 6; Col. 12, 28, 4; cf.:Caecuba centum clavibus,
Hor. C. 2, 14, 26:lapis chernites mitior est servandis corporibus nec absumendis,
Plin. 36, 17, 28, § 132:vermes in melle,
id. 30, 13, 39, § 115:se temporibus aliis,
Cic. Planc. 5, 13:eo me servavi,
id. Att. 5, 17, 1:Valerius, in parvis rebus neglegens ultor gravem se ad majora vindicem servabat,
Liv. 2, 11, 4; 10, 28, 5.—With dat.:placet esse quasdam res servatas judicio voluntatique multitudinis,
Cic. Rep. 1, 45, 69:in aliquod tempus quam integerrimas vires militi servare,
Liv. 10, 28:Jovis auribus ista (carmina) Servas,
Hor. Ep. 1, 19, 44:causa integra Caesari servaretur, Auct. B. Alex. 35, 1: durate et vosmet rebus servate secundis,
Verg. A. 1, 207.— Poet. with ad:ad Herculeos servaberis arcus,
Ov. M. 12, 309.—Transf. (from the idea of the attention being turned to any thing).A. 1.In gen.(α).With acc.: uxor scelesta me omnibus servat modis, Ne, etc., Plaut. Rud. 4, 1, 5:(β).vestimenta sua,
id. ib. 2, 3, 52:iter alicujus,
Caes. B. G. 5, 19:Palinurus dum sidera servat,
Verg. A. 6, 338:nubem locumque,
Ov. M. 5, 631:nutricis limen servantis alumnae,
keeping watch over, guarding, id. ib. 10, 383:pascentes haedos,
Verg. E. 5, 12:vestibulum,
id. A. 6, 556:servaturis vigili Capitolia voce Cederet anseribus,
Ov. M. 2, 538; cf.:pomaria dederat servanda draconi,
id. ib. 4, 646.—With rel.-clause or final: quid servas, quo eam, quid agam? Lucil. ap. Non. 387, 26:(γ).tuus servus servet, Venerine eas (coronas) det, an viro,
Plaut. As. 4, 1, 60:cum decemviri servassent, ut unus fasces haberet,
Liv. 3, 36, 3:servandum in eo ante omnia, ut, etc.,
Plin. 17, 17, 28, § 124:ut (triumviri) servarent, ne qui nocturni coetus fierent,
Liv. 39, 14 fin.; Col. 8, 5, 13.—Absol., to stay, keep watch, or guard: Eu. Intus serva. Sl. Quippini Ego intus servem? an, ne quis aedes auferat? Plaut. Aul. 1, 2, 3 sq.; cf.:2.nemo in aedibus Servat,
id. Most. 2, 2, 22:solus Sannio servat domi,
Ter. Eun. 4, 7, 10; Ov. M. 1, 627.— Imper.:serva!
take care! look out! beware! Plaut. Pers. 5, 2, 29; Ter. And. 2, 5, 5; id. Ad. 2, 1, 18; Hor. S. 2, 3, 59.—In partic., in relig. lang., to observe an omen: secundam avem servat... servat genus altivolantum, Enn. ap. Cic. Div. 1, 48, 107 (Ann. v. 83 and 84 Vahl.):B.de caelo servare,
Cic. Phil. 2, 32, 81; id. Div. 2, 35, 74;so of the augurs: de caelo,
id. Vatin. 6, 15; id. Sest. 61, 129; id. Prov. Cons. 19, 45; id. Att. 2, 16, 2; 4, 3, 3:caelum servare,
Lucr. 5, 395:fulgura caeli,
id. 6, 429.—To keep to, remain in a place (i. e. to keep watch there); to dwell in, inhabit (ante-class. and poet.):C.nunc te amabo, ut hanc hoc triduum solum sinas Esse hic et servare apud me,
Plaut. Cist. 1, 1, 107:tu nidum servas,
Hor. Ep. 1, 10, 6:atria servantem postico falle clientem,
id. ib. 1, 5, 31:nymphae sorores, Centum quae silvas, centum quae flumina servant,
Verg. G. 4, 383:immanem hydrum Servantem ripas,
id. ib. 4, 459:sola domum et tantas servabat filia sedes,
id. A. 7, 52:DOMVM SERVAVIT, LANAM FECIT,
Inscr. Orell. 3848.— -
13 vigilia
I.Lit.A.In gen., wakefulness, sleeplessness, a lying awake:B.ut neque vigilia praecesserit neque ventris resolutio,
Cels. 2, 6:corporum robora nocturnā vigiliā minuere,
id. 1 init.:cui non sunt auditae Demosthenis vigiliae?
Cic. Tusc. 4, 19, 44; id. Par. prooem. § 5.—In partic.1.Lit., a keeping awake for the security of a place, esp. of a city or camp, a watching, watch, guard (cf.:b.excubiae, statio): noctu vigilias agere ad aedes sacras,
Cic. Verr. 2, 4, 43, § 93:vestra tecta custodiis vigiliisque defendite,
id. Cat. 2, 12, 26:exercitus stationibus vigiliisque fessus,
Liv. 5, 48, 6:vigiles scutum in vigiliam ferre vetuit,
to take on guard, id. 44, 33, 8:vigiliarum nocturnarum curam per urbem magistratibus mandavimus,
id. 39, 16, 12.—Transf.(α).A watch, i. e. the time of keeping watch by night, among the Romans a fourth part of the night:(β).nox in quattuor vigilias dividitur, quae singulae trium horarum spatio supputantur,
Hier. Ep. 140, 8:primā vigiliā capite arma frequentes,
Liv. 5, 44, 7; 10, 34, 13; 21, 27, 2:cum puer tuus ad me secundā fere vigiliā venisset,
Cic. Fam. 3, 7, 4:de tertiā vigiliā,
Caes. B. G. 1, 12:tertiā vigiliā,
id. ib. 2, 33; Liv. 9, 44, 10:de quartā vigiliā,
Caes. B. G. 1, 40.—The watch, i. e. those standing on guard, watchmen, sentinels:2.milites disponit, non certis spatiis intermissis sed perpetuis vigiliis stationibusque,
Caes. B. C. 1, 21; 2, 19; Cic. Mil. 25, 67; Sall. C. 32, 1; id. J. 45, 2; 100, 4; Liv. 39, 14, 10.—A watching at religious festivals, nightly vigils:II.Cereris vigiliae,
Plaut. Aul. prol. 36; 4, 10, 65.—Trop., watchfulness, vigilance (the figure taken from military sentinels; perh. only in the foll. passages;whereas vigilantia is far more freq.): ut vacuum metu populum Romanum nostrā vigiliā et prospicientiā redderemus,
Cic. Phil. 7, 7, 19; cf.:quasi in vigiliā quādam consulari ac senatoriā,
id. ib. 1, 1, 1: cupio jam vigiliam meam, Brute, tibi tradere: sed ita, ut ne desim constantiae meae, my post, i. e. my office, duty, id. Fam. 11, 24, 1.— Plur.: cum summis vigiliis aliquid perficere, Just. Inst. prooem. § 1. -
14 advigilō
advigilō āvī, —, āre, to watch, be watchful: ad custodiam ignis: nepoti, Tb.: si advigilaveris, T.* * *advigilare, advigilavi, advigilatus V INTRANSwatch by/over; take care; be on watch, be vigilant -
15 custōs
custōs ōdis, m and f [SCV-], a guard, watch, preserver, keeper, overseer, protector, defender, attendant: corporis, a body-guard, L.: nostri, Cs.: portae: pontis, N.: cum custodibus venire, under guard, S.: gregis, V.: pecuniae quam regni melior, L.: puellae, O.: custos Quoi commendavi filium, tutor, T.: custodis eges, a guardian, H.: Virtutis, H.: dei custodes urbis: rerum Caesar, H.—Of dogs, V.: finīs custode tueri, outposts, V. —A keeper of the ballot-box, inspector (in charge of the voting-tablets): tabellarum: tribūs nullo custode sortitus.—A watch, spy: Dumnorigi custodes ponit, ut, etc., Cs.: custodem Tullio me apponite: num nam hic relictu's custos, Nequis clam curset, etc., T.—A jailer, keeper: praefectus custodum, chief jailer, N.: te sub custode tenebo, H.—Fig., a keeper, guardian: dignitatis (fortitudo): sapientia totius hominis.—A receptacle, safe, holder: eburnea Telorum, quiver, O.: turis, an incense-box, O.* * *guard; sentry/watch; guardian/protector/keeper; doorkeeper/watchman/janitor; jailer, warden; poll watcher; spy; garrison; container; replacement vine shoot -
16 ex-cubō
ex-cubō buī, bitum, āre, to lie out of doors, camp out: in agro. — To lie out on guard, keep watch, watch: pro castris, Cs.: ad mare, Cs.: per muros, V.: excubitum in portas cohortīs mittere, S.: (Cupido Chiae) Pulchris excubat in genis, lurks, H.—Fig., to watch, be watchful, be vigilant, be on the alert: ad opus, Cs.: in navibus, Cs.: animo: pro aliquo. -
17 prōspiciō
prōspiciō ēxī, ectus, ere [SPEC-], to look forward, look into the distance, have a view, look out, look, see: parum prospiciunt oculi, do not see well, T.: ex superioribus locis in urbem, Cs.: multum, have an extensive prospect: per umbram, V.—Of places: domus prospicit agros, overlooks, H.: freta prospiciens Tmolus, O.— To see afar, discern, descry, espy, make out, observe: domum suam: campos longe, V.: ex speculis hostium classem, L.: ex edito monte cuncta, Cu.: cum litora fervere late Prospiceres, V.— To look out, watch, be on the watch: ab ianuā, N.: Pavorem simulans (feles) prospicit toto die, Ph.—Fig., to look to beforehand, see to, exercise foresight, look out for, take care of, provide for: Malo nos prospicere quam ulcisci, take precautions, T.: prospicite atque consulite: longe in posterum: prospicite, ut videantur, etc.: statuebat prospiciendum, ne, etc., Cs.: ego iam prospiciam mihi, T.: consulite vobis, prospicite patriae.— To foresee: alias animo procellas: multum in posterum: ex imbri soles, V.: animo prospicere, quibus de rebus auditurus sis.— To look out for, provide, procure: sedem senectuti, L.: Nisi si prospectum interea aliquid est, desertae vivimus, T.: ad ferramenta prospicienda.* * *prospicere, prospexi, prospectus Vforesee; see far off; watch for, provide for, look out for -
18 vigilō
vigilō āvī, ātus, āre [vigil], to watch, keep awake, not to sleep, be wakeful: ad multam noctem: usque ad lucem, T.— To watch through: noctīs vigilabat ad ipsum mane, H.: noctes vigilantur amarae, O.: aetas vigilanda viris, V.: vigilata convivio nox, Ta.—Prov.: num ille somniat Ea, quae vigilans voluit? T.: vigilanti stertere naso, Iu.—To perform watching, do at night: carmen vigilatum, O.: vigilati labores, O.—Fig., to be watchful, be vigilant: pro vobis: ut vivas, vigila, H.* * *vigilare, vigilavi, vigilatus Vremain awake, be awake; watch; provide for, care for by watching, be vigilant -
19 adservo
as-servo ( ads-, Fleck., B. and K., Weissenb., Müller), āvi, ātum, 1, v. a., to watch over, keep, preserve, observe, guard ( carefully) a person or thing (very freq. of things kept in custody;in the class. per. mostly in prose): adservatote haec, sultis, navales pedes (i. e. mercenarii),
Plaut. Men. 2, 2, 75:tabulae neglegentius adservatae,
Cic. Arch. 5:corpora (mortuorum) in conditorio,
Plin. 7, 16, 16, § 75:ignem in ferulā,
id. 7, 56, 57, § 198:thynni sale adservantur,
id. 9, 15, 18, § 48;and, in sale adservari,
id. 9, 25, 41, § 80:Hunc quoque adserva ipsum, ne quo abitat,
watch, Plaut. Rud. 3, 4, 72:sinito ambulare, si foris, si intus volent, Sed uti adserventur magnā diligentiā,
id. Capt. 1, 2, 6:acerrime adservabimus,
we shall very closely watch, Cic. Att. 10, 16:portas murosque,
Caes. B. C. 1, 21:arcem,
Curt. 9, 7:ut vinctum te adservet domi,
Plaut. Bacch. 4, 4, 98:cura adservandum vinctum,
Ter. And. 5, 2, 24; so id. Heaut. 3, 3, 32; 4, 4, 12:imperat dum res judicetur, hominem ut adservent,
Cic. Verr. 2, 3, 22; 2, 5, 30:ut domi meae te adservarem, rogāsti,
id. Cat. 1, 8, 19:Vitrubium in carcerem adservari jussit,
Liv. 8, 20; 40, 23; 27, 19 fin.;6, 30: sacra fideli custodiā,
id. 5, 40:puella Adservanda nigerrimis diligentius uvis,
Cat. 17, 16. -
20 asservo
as-servo ( ads-, Fleck., B. and K., Weissenb., Müller), āvi, ātum, 1, v. a., to watch over, keep, preserve, observe, guard ( carefully) a person or thing (very freq. of things kept in custody;in the class. per. mostly in prose): adservatote haec, sultis, navales pedes (i. e. mercenarii),
Plaut. Men. 2, 2, 75:tabulae neglegentius adservatae,
Cic. Arch. 5:corpora (mortuorum) in conditorio,
Plin. 7, 16, 16, § 75:ignem in ferulā,
id. 7, 56, 57, § 198:thynni sale adservantur,
id. 9, 15, 18, § 48;and, in sale adservari,
id. 9, 25, 41, § 80:Hunc quoque adserva ipsum, ne quo abitat,
watch, Plaut. Rud. 3, 4, 72:sinito ambulare, si foris, si intus volent, Sed uti adserventur magnā diligentiā,
id. Capt. 1, 2, 6:acerrime adservabimus,
we shall very closely watch, Cic. Att. 10, 16:portas murosque,
Caes. B. C. 1, 21:arcem,
Curt. 9, 7:ut vinctum te adservet domi,
Plaut. Bacch. 4, 4, 98:cura adservandum vinctum,
Ter. And. 5, 2, 24; so id. Heaut. 3, 3, 32; 4, 4, 12:imperat dum res judicetur, hominem ut adservent,
Cic. Verr. 2, 3, 22; 2, 5, 30:ut domi meae te adservarem, rogāsti,
id. Cat. 1, 8, 19:Vitrubium in carcerem adservari jussit,
Liv. 8, 20; 40, 23; 27, 19 fin.;6, 30: sacra fideli custodiā,
id. 5, 40:puella Adservanda nigerrimis diligentius uvis,
Cat. 17, 16.
См. также в других словарях:
Watch — (w[o^]ch), n. [OE. wacche, AS. w[ae]cce, fr. wacian to wake; akin to D. wacht, waak, G. wacht, wache. [root]134. See {Wake}, v. i. ] [1913 Webster] 1. The act of watching; forbearance of sleep; vigil; wakeful, vigilant, or constantly observant… … The Collaborative International Dictionary of English
Watch and ward — Watch Watch (w[o^]ch), n. [OE. wacche, AS. w[ae]cce, fr. wacian to wake; akin to D. wacht, waak, G. wacht, wache. [root]134. See {Wake}, v. i. ] [1913 Webster] 1. The act of watching; forbearance of sleep; vigil; wakeful, vigilant, or constantly… … The Collaborative International Dictionary of English
Watch and watch — Watch Watch (w[o^]ch), n. [OE. wacche, AS. w[ae]cce, fr. wacian to wake; akin to D. wacht, waak, G. wacht, wache. [root]134. See {Wake}, v. i. ] [1913 Webster] 1. The act of watching; forbearance of sleep; vigil; wakeful, vigilant, or constantly… … The Collaborative International Dictionary of English
Watch barrel — Watch Watch (w[o^]ch), n. [OE. wacche, AS. w[ae]cce, fr. wacian to wake; akin to D. wacht, waak, G. wacht, wache. [root]134. See {Wake}, v. i. ] [1913 Webster] 1. The act of watching; forbearance of sleep; vigil; wakeful, vigilant, or constantly… … The Collaborative International Dictionary of English
Watch bell — Watch Watch (w[o^]ch), n. [OE. wacche, AS. w[ae]cce, fr. wacian to wake; akin to D. wacht, waak, G. wacht, wache. [root]134. See {Wake}, v. i. ] [1913 Webster] 1. The act of watching; forbearance of sleep; vigil; wakeful, vigilant, or constantly… … The Collaborative International Dictionary of English
Watch bill — Watch Watch (w[o^]ch), n. [OE. wacche, AS. w[ae]cce, fr. wacian to wake; akin to D. wacht, waak, G. wacht, wache. [root]134. See {Wake}, v. i. ] [1913 Webster] 1. The act of watching; forbearance of sleep; vigil; wakeful, vigilant, or constantly… … The Collaborative International Dictionary of English
Watch case — Watch Watch (w[o^]ch), n. [OE. wacche, AS. w[ae]cce, fr. wacian to wake; akin to D. wacht, waak, G. wacht, wache. [root]134. See {Wake}, v. i. ] [1913 Webster] 1. The act of watching; forbearance of sleep; vigil; wakeful, vigilant, or constantly… … The Collaborative International Dictionary of English
Watch chain — Watch Watch (w[o^]ch), n. [OE. wacche, AS. w[ae]cce, fr. wacian to wake; akin to D. wacht, waak, G. wacht, wache. [root]134. See {Wake}, v. i. ] [1913 Webster] 1. The act of watching; forbearance of sleep; vigil; wakeful, vigilant, or constantly… … The Collaborative International Dictionary of English
Watch clock — Watch Watch (w[o^]ch), n. [OE. wacche, AS. w[ae]cce, fr. wacian to wake; akin to D. wacht, waak, G. wacht, wache. [root]134. See {Wake}, v. i. ] [1913 Webster] 1. The act of watching; forbearance of sleep; vigil; wakeful, vigilant, or constantly… … The Collaborative International Dictionary of English
watch crystal — Watch Watch (w[o^]ch), n. [OE. wacche, AS. w[ae]cce, fr. wacian to wake; akin to D. wacht, waak, G. wacht, wache. [root]134. See {Wake}, v. i. ] [1913 Webster] 1. The act of watching; forbearance of sleep; vigil; wakeful, vigilant, or constantly… … The Collaborative International Dictionary of English
Watch fire — Watch Watch (w[o^]ch), n. [OE. wacche, AS. w[ae]cce, fr. wacian to wake; akin to D. wacht, waak, G. wacht, wache. [root]134. See {Wake}, v. i. ] [1913 Webster] 1. The act of watching; forbearance of sleep; vigil; wakeful, vigilant, or constantly… … The Collaborative International Dictionary of English